„Wypalony? To chyba w zawodzie można się wypalić, a nie w byciu rodzicem?!”. Takie krzywdzące słowa, pełne braku empatii często słyszą rodzice, którzy przyznają się do stanu jakim jest wypalenie rodzicielskie. Dla społeczeństwa jest to mniej lub bardziej zrozumiałe, ale zazwyczaj ciężko jest się postawić na miejscu takiego człowieka, szczególnie kiedy dla nas samych rodzicielstwo jest niesamowitym spełnieniem i radością.
Model wypalenia rodzicielskiego pierwotnie pochodzi z gruntu wypalenia zawodowego. Obejmuje on wyczerpanie, dystansowanie się od dziecka, utratę przyjemności z pełnienia funkcji rodzicielskiej oraz kontrast między wcześniejszym wyobrażeniem o sobie jako rodzicu a tym, jak rodzic widzi swoją rolę obecnie. Gdy rodzic uświadamia sobie, że nie spełnia własnych oczekiwań co do swojej roli, odczuwa niepokój, wstyd i poczucie winy. Te emocje nasilają stres rodzicielski, co może prowadzić do wypalenia. Stopniowe narastanie napięcia emocjonalnego skłania ich do oszczędzania energii poprzez dystansowanie się emocjonalne od dziecka i ograniczanie się do zaspokajania jego podstawowych potrzeb, przy jednoczesnym zmniejszeniu zaangażowania w relację. Rodzice zmagający się z takim stanem nie są „złymi rodzicami”. Brakuje im natomiast zasobów emocjonalnych oraz relacyjnych, aby w sposób satysfakcjonujący pielęgnować więź z własnym dzieckiem. W rodzicielstwie, jak w każdej innej sferze życia, najważniejsza jest harmonia. Problem pojawia się jednak, gdy czynniki powodujące lub nasilające stres rodzicielski przewyższają czynniki wsparcia. Wyróżniamy cztery główne grupy czynników, które sprzyjają pojawieniu się wypalenia rodzicielskiego: Obejmuje m.in. wiek i płeć rodzica, wiek dziecka, warunki bytowe rodziny, obecne przewlekłe choroby u dziecka oraz aktywność zawodową rodzica. Ciekawy jest fakt, iż w kulturach indywidualistycznych, gdzie kluczowymi wartościami są niezależność i samodzielność, wypalenie rodzicielskie zdarza się dużo częściej niż w społeczeństwach wyznających współzależność i podporządkowanie grupie. Wypalenie rodzicielskie najczęściej dotyka rodziców perfekcjonistycznych, którzy są wrażliwi na negatywne sytuacje życiowe, rygorystyczni i nadopiekuńczy. Ich nieefektywne metody regulowania emocji mogą prowadzić do długotrwałego napięcia emocjonalnego i w konsekwencji do wypalenia. Nie wpływają one tak silnie na pojawienie się wypalenia rodzicielskiego jak czynniki osobowościowe, ale nie należy ich lekceważyć. Rodzice doświadczający silnej presji społecznej oraz mający ograniczony dostęp do wsparcia instytucjonalnego i społecznego są bardziej podatni na wypalenie rodzicielskie. Z badań wynika, że na syndrom wypalenia rodzicielskiego bardziej narażone są kobiety. W Polsce zmaga się z nim ponad 9% matek, natomiast wśród mężczyzn odsetek ten wynosi około 2%. Wypalenie rodzicielskie niesie ze sobą wiele negatywnych konsekwencji. Może powodować pojawienie się lub nasilenie objawów depresyjnych oraz myśli samobójczych. Podobnie jak wypalenie zawodowe, może prowadzić do: Charakterystycznymi objawami są uczucie przemęczenia, frustracji, zniechęcenia oraz przytłoczenia spowodowanego pełnioną rolą rodzicielską. Z powodu tego syndromu cierpią również dzieci. Spotykają się one często z przemocą psychiczną oraz emocjonalnym dystansem ze strony rodziców, co negatywnie wpływa na relację z nimi. Sposoby walki z wypaleniem rodzicielskim są nadal badane i testowane. Jednak badania z 2020 roku przeprowadzone przez Briandę i współpracowników pokazują, że interwencje psychologiczne oraz grupy wsparcia znacznie osłabiają objawy wypalenia, zmniejszają dystans emocjonalny oraz redukują przemoc wobec dzieci. Rodzicu, pamiętaj, że zawsze możesz zwrócić się o pomoc. Nie będzie to objawem Twojej słabości – wręcz przeciwnie. Chęć zmiany na lepsze dla siebie i dla rodziny jest największą oznaką siły i walką, którą zawsze warto podejmować. Źródła: Piotrowski, K., Dzielińska, M., Sanna, K., & Szczygieł, D. (2022). Wypalenie rodzicielskie: Wprowadzenie do teorii i badań. Psychologia Rozwojowa, 27(3), 9–23. Autor: Weronika SkiminaCzym jest wypalenie rodzicielskie?
Przyczyny wypalenia rodzicielskiego
1. Status społeczno-ekonomiczny
2. Kultura i wartości społeczne
3. Cechy osobowości rodzica i dziecka
4. Czynniki społeczne
Kto jest najbardziej narażony na wypalenie rodzicielskie?
Konsekwencje wypalenia rodzicielskiego
Jak radzić sobie z wypaleniem rodzicielskim?
Nie bój się prosić o pomoc
