Co to jest ostra reakcja na stres?

Ostra reakcja na stres, inaczej ASD, szok psychiczny, wstrząs, to normalna reakcja organizmu, która pojawia się bezpośrednio po doświadczonym traumatycznym wydarzeniu (zwykle od razu lub po kilku godzinach) i zwykle nie wymaga leczenia, gdyż ustępuje samoistnie. Rozwija się częściej niż zespół stresu pourazowego, czyli PTSD, szacuje się, że zaburzenie to pojawia się u około 10-30 procent osób, które doświadczyły traumy. Co więcej, może dawać dość dokuczliwe objawy. Niekiedy zdarza się, że ostra reakcja na stres znacznie utrudnia lub uniemożliwia codzienne funkcjonowanie. Zwykle trwa 2-3 dni, jednak przyjmuje się, że objawy mogą utrzymywać się do miesiąca. Jeśli po upływie tego czasu objawy trwają dłużej lub pojawiają się nowe symptomy, ASD przekształca się w PTSD, czyli w zespół stresu pourazowego. Ostra reakcja na stres może więc ustąpić samoistnie lub zamienić się w stres traumatyczny. W dużej mierze zależy to od tego, jak zareagują bliskie osoby z najbliższego otoczenia jednostki doświadczającej ostrej reakcji na stres, czy okazują jej wsparcie emocjonalne i pomagają w trudnych chwilach, czy też nie. Jakie są objawy ASD?

Objawy ostrej reakcji na stres

ASD to wyraz ogromnego, ludzkiego cierpienia, które zaburza funkcjonowanie całego organizmu. Daje objawy zarówno somatyczne, jak i psychiczne.

Do somatycznych objawów ASD zaliczamy:

• nudności, biegunka,
• krótkotrwała utrata przytomności,
• trudności z oddychaniem,
• przyśpieszone bicie serca,
• dezorientacja,
• odrętwienie,
• problemy z koncentracją uwagi,
• trudności podczas wykonywania prostych, codziennych czynności.

Do psychicznych objawów ASD zaliczamy:

• silny lęk i napięcie,
• poczucie derealizacji, odcięcia się od rzeczywistości,
• brak kontroli nad sobą i swoim zachowaniem,
• rozpacz,
• brak nadziei,
• gniew, agresja słowna, która może być skierowana na osobę próbującą udzielić pomocy.

Dlatego mając świadomość, że niemiłe słowa, wypowiadane przez osobę znajdującą się w stanie ostrej reakcji na stres, są wyrazem ogromnego cierpienia i złości na to, co się wydarzyło, nie należy brać ich do siebie.

Jak pomóc osobie doświadczającej ostrej reakcji na stres?

ASD często ustępuje samoistnie, jednak niezmiernie ważna jest odpowiednia reakcja ze strony otoczenia jednostki doświadczającej tego zaburzenia. Może ona bowiem być wspierająca i dodawać otuchy lub też pogarszać stan cierpiącej osoby, powodując jeszcze większe cierpienie. Jak pomóc osobie cierpiącej na ASD? W takiej sytuacji warto:

• zapewnić spokój i komfortowe warunki cierpiącej osobie, umożliwiające odpoczynek,
• być blisko niej, wspierać ją emocjonalnie, gdyż może to uchronić ją przed rozwinięciem się PTSD,
• nie dopytywać o szczegóły dotyczące wydarzenia traumatycznego,
• odciążyć z obowiązków na kilka lub kilkanaście dni, powiadomić pracodawcę lub szkołę o jej absencji,
• pomóc w zaspokojeniu swoich fizjologicznych potrzeb, takich jak np. potrzeba jedzenia, potrzeba nieodczuwania bólu itp. Możemy zatem zrobić cierpiącej osobie zakupy, przygotować jej ciepły posiłek, podać leki przeciwbólowe lub przeciwwymiotne itp.,
• pomóc w codziennych aktywnościach na miarę potrzeb jednostki doświadczającej ASD,
• jeśli objawy stają się niebezpieczne (np. gdy istnieje ryzyko odwodnienia organizmu) należy niezwłocznie zawieść chorą osobę do lekarza.

Dlaczego zaraz po traumatycznym wydarzeniu nie powinniśmy dopytywać o jego szczegóły?

Osobę, która doświadcza ostrej reakcji na stres, nie powinniśmy pytać o szczegóły traumatycznego wydarzenia. Nie należy też jej „psychologizować" ani podejmować prób przepracowania problemu. Warto bowiem zdawać sobie sprawę, że nasz umysł dąży do zapomnienia dramatycznych szczegółów i autoregeneracji. Wypieranie i zapominanie bardzo trudnych emocji w początkowej fazie radzenia sobie z traumatycznym doświadczeniem jest czymś normalnym. Nie oznacza to jednak, że powinniśmy unikać rozmów z osobą cierpiącą na ostrą reakcję na stres. Wręcz przeciwnie, warto być przy tej osobie, wysłuchać jej, dużo rozmawiać i wspierać, być do dyspozycji, jednak akceptować jej odmowę i chęć pozostania w samotności. Jeśli więc zauważymy, że osoba doświadczająca ostrej reakcji na stres niechętnie opowiada o swojej traumie i nie chce wracać do tego tematu, nie wyciągajmy z niej na siłę informacji. Warto wtedy podkreślić, że rozumiemy ją i jesteśmy blisko. Że jeśli będzie chciała porozmawiać, to chętnie ją wysłuchamy. Zapominanie szczegółów na początku prób poradzenia sobie z traumą jest normalnym zjawiskiem. Jeśli jednak utrzymuje się dłużej, to znaczy kilka tygodni po traumatycznym zdarzeniu, możemy zacząć się niepokoić.

Kiedy zacząć szukać pomocy?

Ostra reakcja na stres jest normalną reakcją organizmu na bardzo trudne zdarzenie pod warunkiem, że długość występowania objawów nie przekracza miesiąca. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż cztery tygodnie, należy rozważyć konsultację z psychiatrą i psychoterapeutą. Warto mieć świadomość, że ostra reakcja na stres może przekształcić się w zespół stresu pourazowego. W takiej sytuacji symptomy somatyczne zmniejszają się lub eliminują całkowicie, a utrzymują się objawy psychiczne. Mogą one jednak trochę zmienić swoją postać. Na przykład poczucie rozpaczy, bezsilności i dezorientacja zamieniają się w częste przypominanie sobie traumatycznego wydarzenia, pojawianie się przed oczami obrazów sytuacji, które przeżyliśmy, koszmary nocne, trwały spadek nastroju, nerwowość, drażliwość, wybuchy złości i agresji. Warto wtedy umówić się na spotkanie z psychoterapeutą, który pomoże nam przejść przez ten trudny dla nas etap naszego życia.

Umów wizytę