Zaburzenia odżywiania to jednostki chorobowe charakteryzujące się nieprawidłowymi zachowaniami żywieniowymi o podłożu psychicznym. Dotyczą zarówno kobiet, jak i mężczyzn i mogą wystąpić w każdym wieku. Przybierają różne formy nieprawidłowych zachowań związanych z czynnością jedzenia, co skutkuje tym, że osoby chorujące na zaburzenia odżywiania mogą różnić się między sobą masą ciała, stosunkiem do jedzenia i własnego wyglądu, czy ilością i jakością spożywanych pokarmów.
Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11 do grupy zaburzeń odżywiania zalicza: Jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa) charakteryzujący się zmniejszonym spożyciem pokarmu, zniekształconym obrazem własnego ciała oraz silnym lękiem przed przyrostem masy ciała. Osoby chorujące na anoreksję dążą do utraty wagi i utrzymania szczupłej sylwetki poprzez ograniczanie ilości spożywanych pokarmów, nadmierną aktywność fizyczną, czynności oczyszczające tj. prowokowanie wymiotów, czy zażywanie środków przeczyszczających lub/i moczopędnych. Dodatkowo cechą charakterystyczną tego zaburzenia jest to, że osoby chorujące mimo osiągania skrajnie niskiej masy ciała, wciąż postrzegają siebie jako otyłe, wykazują ogromny lęk przed przytyciem i dążą do spadku masy ciała poniżej bezpiecznych norm. Żarłoczność psychiczną (bulimia nervosa), której cechą charakterystyczną jest występowanie epizodów nadmiernego objadania się, po których następują zachowania kompensacyjne. Epizody objadania się charakteryzują się jedzeniem dużej ilości pokarmu w stosunkowo krótkim czasie. Podczas epizodu osoby chorujące doświadczają poczucia utraty kontroli nad spożywanym jedzeniem. Natomiast po napadzie odczuwają chwilową ulgę, po której pojawia się poczucie winy, wstydu i wyrzuty sumienia. Zachowania kompensacyjne mają na celu redukcję wagi i są związane z doświadczaniem negatywnych stanów emocjonalnych. Do takich zachowań zalicza się m.in wywoływanie wymiotów, głodówki, stosowanie środków moczopędnych i/lub przeczyszczających, wykonywanie lewatyw czy nadmierne ćwiczenia fizyczne. Zaburzenia odżywiania z napadami niekontrolowanego objadania (binge-eating disorder, BED), które charakteryzują się powtarzającymi się epizodami niekontrolowanego objadania się. Podobnie jak w przypadku bulimii podczas napadu osoba chorująca traci poczucie kontroli nad ilością spożywanego pokarmu. Napad kompulsywnego jedzenia pojawia się pomimo braku głodu fizycznego i trwa do pojawienia się nieprzyjemnych odczuć ze strony układu pokarmowego. Po napadzie osoba chorująca doświadcza poczucia winy, wstydu czy wyrzutów sumienia. Jednak w odróżnieniu od bulimii, po napadzie nie występują zachowania kompensacyjne. Zaburzenia odżywiania polegające na unikaniu lub ograniczeniu przyjmowania pokarmów (AFRID), które cechują się brakiem apetytu i zainteresowania posiłkami, pomijaniem posiłków, spożywaniem bardzo małej ilości pożywienia, pojawieniem się lęku związanego z możliwością zadławienia lub wymiotowania, a także wrażliwością sensoryczna powodująca unikanie pewnych produktów spożywczych. Osoba chorująca na AFRID może odrzucać pewne produkty ze względu na ich wygląd, kolor, teksturę, konsystencję. Czasami owe zaburzenie jest kojarzone z anoreksją, gdyż podobnie do anoreksji może wiązać się z ograniczeniem ilości i rodzajów spożywanej żywności oraz utratą masy ciała, ale w przeciwieństwie do anoreksji, w AFRID niechęć do jedzenia przeważnie nie wynika z braku akceptacji swojego ciała i chęci utraty kilogramów. Łaknienie spaczone (Pica), które polega na spożywaniu substancji niejadalnych lub jadalnych, ale dopiero po odpowiednim przygotowaniu lub obróbce termicznej. Łaknienie spaczone objawia się przymusem jedzenia substancji niezdatnych do spożycia i może przybierać różne formy np. amylofagii - czyli spożywania surowej skrobi, geofagii - jedzenia brudu lub ziemi, ryzofagii - spożywania surowego ryżu, trichofagii - jedzenia włosów, ksylofagii - jedzenia drewna, pagofagii - spożywania lodu, koniofagii - spożywania kurzu, hialofagii - spożywania fragmentów szkła. Zespół przeżuwania, zespół ruminacji (rumination-regurgitation disorder) polegający na mimowolnym cofaniu się wcześniej spożytego pokarmu do jamy ustnej, a następnie ponownym go przeżuwaniu i połykaniu lub wypluwaniu. Inne specyficzne zaburzenia odżywiania lub jedzenia (other specified feeding or eating disorders – OSFED). Niespecyficzne zaburzenia odżywiania lub jedzenia (feeding or eating disorders, unspecified). Leczenie zaburzeń odżywiania polega głównie na działaniu dwutorowym, czyli na psychoterapii i leczeniu dolegliwości powstałych w wyniku choroby, dlatego niezwykle istotna jest współpraca wielu specjalistów i holistyczne spojrzenie na pacjenta. Podstawową metodą leczenia zaburzeń odżywiania jest psychoterapia, która pomaga zrozumieć źródła problemów z jedzeniem i znaleźć zdrowe sposoby radzenia sobie z nimi. Czasami jednak w pierwszej kolejności konieczne jest ustabilizowanie fizycznego stanu zdrowia, a dopiero następnie możliwe jest podjęcie psychoterapii. autorka: Paulina Jajko, Uniwersytet Papieski im. JP II w Krakowie Jakie są rodzaje zaburzeń odżywiania ?
Jak wygląda leczenie zaburzeń odżywiania?
